Kwazar

Kwazar – obiekt ten będący gwiazdą emitującą fale radiowe wykryto w XIX wieku. Wtedy to wykonano pierwsze ich zdjęcia. Ale nie zdawano sobie sprawy czym w istocie jest kwazar. Dopiero od lat pięćdziesiątych XX wieku zaczęto dokładniej się mu przyglądać. Radioteleskopy pozwoliły dostrzec emisję radiową pochodzącą z kwazarów. A pierwsze widmo pojawiło się w roku 1963. Silne przesunięcie linii emisyjnych ku czerwieni wskazuje jednoznacznie na to, że kwazary obecne w kosmosie znajdują się w bardzo dużej odległości od Drogi Mlecznej. Obserwując kwazary obserwujemy przeszłość naszego wszechświata, gdyż światło kwazarów, które dotarło do nas dziś pochodzi sprzed miliardów lat.

Czym jest kwazar?

Są to obiekty wielkości Układu Słonecznego, emitujące ogromne ilości promieniowania. Kwazar emituje promieniowanie takie, jak cała Galaktyka – 10⁴¹ W. Emitowane przez kwazar światło pochodzi natomiast z jego jądra będącego masywną czarną dziurą, natomiast promieniowanie pochodzi z dysku akrecyjnego. Dysk akrecyjny to wirujący wokół silnego pola grawitacyjnego pył i gaz, które przybierają postać swoistego dysku.

Emisja światła przez kwazary jest spowodowana zsuwaniem się materii do czarnej dziury, powiększającej cyklicznie swoją masę i rozmiary. Materia zostaje zużyta, a następnie pozostaje tylko masywna czarna dziura, zmniejszająca swoją aktywność.

Kwazary to bardzo odległe obiekty. Świadczy o tym przesunięcie emisji promieniowania ku czerwieni. Obserwacja kwazarów trwa już od kilkudziesięciu lat. Na chwilę obecną naliczono ich ponad milion. W znacznym stopniu przyczynił się do tego przegląd nieba o nazwie Sloan Digital Sky Survey. Ten związany z Fundacją im. Alfreda P. Sloana projekt umożliwił dokonanie wielu niezwykłych odkryć astronomicznych.

Większość kwazarów znajduje się w odległości przynajmniej 10 miliardów lat świetlnych. Tutaj warto wspomnieć o kwazarze legitymującym się oznaczeniem ULAS J1120+0641. Jego światło docierało do ziemi przez 12,9 miliarda lat. Prawdopodobnie kwazar ten powstał 770 milionów lat po Wielkim Wybuchu.

Polecamy teleskopy do obserwacji nieba oraz obiektów astronomicznych.

Obecnie znany najjaśniejszy kwazar o oznaczeniu 3C 273 zlokalizowano w gwiazdozbiorze Panny. Jego jasność z perspektywy Ziemi dorównałaby Słońcu, gdyby znalazł się on w odległości 33 mln lat świetlnych od nasze planety. Do obserwacji tego obiektu wystarczy nam teleskop o przeciętnych gabarytach.

Ewolucja kwazarów przebiega w podobnym tempie, w jakim powstają gwiazdy. Może to oznaczać, że ewolucja kwazarów ma ścisły związek z ewolucją gwiazd w galaktykach. Sercem kwazara jest czarna dziura. Uważa się, że wiele galaktyk ma w swoim centrum właśnie czarną dziurę. Nie wiadomo do końca jak sprawa wygląda z Drogą Mleczną, a konkretnie co znajduje się w jej centrum. Nie wiadomo natomiast, jaka jest zależność pomiędzy czarną dziurą w centrum, a formującą się galaktyką. Teoretycznie w dysku akrecyjnym mogą powstawać nowe gwiazdy, gdyż w nim jest zgromadzona materia, z której mogą one powstawać. Z drugiej strony natomiast promieniowanie kwazarów oraz dżety nie stwarzają warunków sprzyjających rozwojowi gwiazd.

Kwazary zatem dostarczają nam informacji o przeszłości naszego wszechświata. Są to aktywne galaktyki powstałe wokół masywnej czarnej dziury, które świecą w wyniku reakcji zachodzących w dysku akrecyjnym.

W 1930 roku Karl Jansky, fizyk z Bell Telephone Laboratories, odkrył, że na zakłócenia statyczne transatlantyckich linii telefonicznych odpowiada obiekt pochodzący z Drogi Mlecznej. W 1950 astronomowie za pomocą radioteleskopów i sondy zaczęli kojarzyć je z widocznymi na niebie obiektami.

Strumienie światła prędkości

Naukowcy podejrzewają, że małe punktowe przebłyski naprawdę są sygnałami z jądra galaktyk. Kwazary istnieją tylko w galaktykach, w których występują czarne dziury – obiekty mające miliardy mas Słońca. Mimo, że światło nie może uciec z wnętrza czarnej dziury, niektóre sygnały mogą uwolnić się wokół jej krawędzi. Podczas gdy niektóre pyły i gaz dostaną się do wnętrza czarnej dziury, inne cząstki są przyspieszane z dala od niego osiągając szybkość bliską prędkości światła.

Większość z ponad 2000 znanych kwazarów istniała na początku życia galaktyki. Galaktyki, takie jak Droga Mleczna, mogły kiedyś posiadać kwazar.

Kwazary emitują energię rzędu milionów, miliardów, a nawet bilionów elektronowoltów. Ta energia jest większa od sumy emitowanego światła wszystkich gwiazd w galaktyce. Najjaśniejsze obiekty we wszechświecie, świecą niezależnie od lokalizacji od 10 do 100 tysięcy razy mocniej od Drogi Mlecznej.

Drzewo genealogiczne

Kwazary są częścią klasy obiektów zwanych aktywnymi jądrami galaktyk (AGN). Pozostałe klasy to galaktyki Seyferta i Blazar. Czarne dziury znajdujące się w galaktykach wymagają ich „zasilania”.

Galaktyki Seyferta emitują najmniej energii – rzędu ok. 100 keV (kiloelektronowoltów). Blazary emitują jej znacznie więcej.

Wielu naukowców uważa, że ​​trzy rodzaje aktywnych jąder galaktyk to te same obiekty, ale widziane z różnych perspektyw. Podczas gdy strumienie kwazarów emitowane są pod kątem na ogół w kierunku Ziemi, Blazary mogą wskazywać swoje strumienie bezpośrednio w stronę planety. Chociaż dżety nie są widoczne w galaktykach Seyferta, naukowcy przypuszczają, iż widzimy je z boku, więc źródło emisji jest skierowane z dala od nas i dlatego pozostają niewykryte.

Teleskop astronomiczny to godny polecenia przyrząd do spędzania wolnego czasu. Dzięki niemu znacznie lepiej poznamy nasz dom – Układ Słoneczny – oraz znacznie dalej położone obiekty. Poniżej prezentujemy te najchętniej kupowane.

Astronomiczne zapytania:

• kwazar
• kwazary
• emitowanie naładowanych cząsteczek przez gwiazdę kwazar
• Co to jest kwazar
• co to są kwazary