Księżyc Jowisza Ganimedes to największy naturalny satelita w Układzie Słonecznym. Większy od Merkurego i Plutona, tylko nieznacznie mniejszy od Marsa, z łatwością zostałby sklasyfikowany jako planeta, gdyby krążył wokół Słońca, a nie planety.
Ganimedes prawdopodobnie posiada słony ocean pod lodową powierzchnią, co czyni go potencjalnym miejscem do życia. Europejska Agencja Kosmiczna planuje misję do lodowych księżyców Jowisza, która w 2030 r. planuje misję i kładzie szczególny nacisk na obserwację właśnie tego księżyca.
Statek kosmiczny Voyager 2 NASA wykonał 7 lipca 1979 roku kolorowe zdjęcie Ganimedesa, największego satelity w Układzie Słonecznym. Fotografię zrobiono z odległości 1,2 miliona kilometrów.
Jakie informacje znajdziemy w publikacji?
Historia Ganimedesa
Ganimedes został odkryty przez Galileusza 7 stycznia 1610 r. Wydarzenie to, wraz z trzema innymi księżycami Jowisza, było pierwszym odkryciem księżyca krążącego wokół planety innej niż Ziemia. To ostatecznie doprowadziło do zrozumienia, że planety krążą wokół Słońca, zamiast naszego Układu Słonecznego krążącego wokół Ziemi.
Galileusz nazwał ten księżyc Jowiszem III. Kiedy w połowie XIX wieku porzucono system nazewnictwa numerycznego, księżyc został nazwany na cześć Ganimedesa, księcia trojańskiego w mitologii greckiej. Zeus, odpowiednik Jowisza w mitologii rzymskiej, zaniósł Ganimedesa przybranego w postaci orła na Olimp, gdzie stał się miał służyć bogom olimpijskim.
W pobliżu Jowisza oraz jego księżyców miały miejsce w przeszłości misje kosmiczne:
- Pioneer 10 przybył pierwszy, w 1973 roku,
- następnie Pioneer 11 w 1974 roku,
- Voyager 1 i Voyager 2, wystrzelone w 1977 roku,
- sonda Galileo, która w 1996 roku przeleciała w odległości 835 km od powierzchni Ganimedesa.
Europejska Agencja Kosmiczna planuje misję o nazwie JUICE (JUpiter ICy moons Explorer), która wystartuje z Ziemi w 2022 roku, natomiast w 2030 roku ma ona przybyć w pobliże Jowisza. Misja obejmie trzy księżyce – Ganimedesa, Kallisto i Europę, natomiast Ganimedes będzie głównym celem, ponieważ księżyc ten pokazuje, jak rozwijają się lodowe światy i czy możliwe jest ich potencjalne zamieszkanie. Naukowcy w ten sposób spróbują dowiedzieć się więcej na temat oceanu i lodowej skorupy, szczegółowo odwzorować jego powierzchnię, dowiedzieć się o wnętrzu, zbadać atmosferę i pole magnetyczne.
Fakty o Ganimedesie
- Wiek księżyca – Ganimedes ma około 4,5 miliarda lat, mniej więcej jest w tym samym wieku co Jowisz.
- Odległość od Jowisza – Ganimedes jest siódmym księżycem i trzecim satelitą galilejskim na zewnątrz od Jowisza, krążącym w odległości nieco ponad miliona km. Okrążenie Jowisza zajmuje Ganimedesowi około siedmiu ziemskich dni.
- Rozmiar – średni promień Ganimedesa wynosi 2 634,1 km. Chociaż Ganimedes jest większy niż Merkury, ma tylko połowę jego masy, co klasyfikuje go jako obiekt o niskiej gęstości.
- Temperatura – w ciągu dnia na powierzchni średnio -113°C (spada do nawet -180°C), a temperatura w nocy spada do -193°C. W 1996 r. Astronomowie używający Kosmicznego Teleskopu Hubble’a znaleźli dowody na istnienie cienkiej atmosfery tlenowej, która jest jednak zbyt cienka, aby podtrzymywać życie, jakie dotychczas znamy.
- Magnetosfera – Ganimedes jest jedynym satelitą w Układzie Słonecznym, który posiada magnetosferę. Zwykle występuje ona na planetach, w tym na Ziemi i Jowiszu, magnetosfera to region w kształcie komety, w którym naładowane cząstki są uwięzione lub odchylone. Magnetosfera Ganimedesa jest całkowicie osadzona w magnetosferze Jowisza.
Budowa skorupy Ganimedesa
Ganimedes posiada rdzeń z metalicznego żelaza, po którym następuje warstwa skały, a zwieńczeniem jest bardzo gruba skorupa złożona głównie z lodu. Na powierzchni Ganimedesa znajduje się również wiele nierówności, są to prawdopodobnie formacje skalne.
W lutym 2014 roku NASA i United States Geological Survey odsłoniły pierwszą szczegółową mapę Ganimedesa i animację wideo, utworzoną na podstawie obserwacji ze statku kosmicznego Voyager 1 i Voyager 2, a także statku kosmicznego Galileo krążącego wokół Jowisza.
Powierzchnia Ganimedesa składa się głównie z dwóch rodzajów terenu:
- około 40% to ciemny obszar z licznymi kraterami,
- pozostałe 60% to obszar jaśniejszy, z rowami tworzącymi skomplikowane wzory, co nadaje satelicie charakterystyczny wygląd. Wyżłobienia, które prawdopodobnie powstały w wyniku aktywności tektonicznej lub uwolnienia wody spod powierzchni, mają wysokość nawet powyżej 500 metrów i rozciągają się na tysiące kilometrów.
Polecamy również poniższy film z informacjami o Ganimedesie oraz Kallisto:
Astronomiczne zapytania:
- odległość ganimedesa od jowisza
