Czarne dziury w Drodze Mlecznej. Ile ich jest? Jak wyglądają dotychczasowe odkrycia?

Astronomia: Kosmos 118 0

Opracowane już dobre kilka lat temu modele wskazywały na istnienie w naszej galaktyce wielu obiektów określanych mianem czarnych dziur. W 2017 roku naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego na podstawie obliczeń matematycznych oszacowali, że Droga Mleczna może skrywać nawet 100 mln tego typu obiektów, a tylko kwestią czasu jest znalezienie kolejnych – również i takich, które mogą przeczyć dotychczasowym założeniom dotyczącym ich masy, położenia, zachowania itp.


Sagittarius A* i swobodne czarne dziury w Drodze Mlecznej

W maju 2022 roku doczekaliśmy się pierwszego zdjęcia czarnej dziury (a konkretnie jej cienia), wykonanego za pomocą sieci teleskopów EHT (skrót od ang. Event Horizon Telescope). Ten supermasywny obiekt to oczywiście Sagittarius A* znajdujący się w centrum Drogi Mlecznej, którego masę szacuje się na 4 mln mas Słońca.

O ile odkrycie obiektu sklasyfikowanego jako czarna dziura, którego masę szacuje się na setki tysięcy, a nawet miliony mas gwiazdy Układu Słonecznego, stanowiło pomimo wszystko nie lada wyzwanie, to wykrywanie znacznie mniejszych zjawisk zakrzywiania czasoprzestrzeni wymaga jeszcze dodatkowo znacznie większego wysiłku. Naukowcy wiele obiecują sobie po danych, które udało się zebrać podczas wykonywania pomiarów astrometrycznych przez sondy kosmiczne – chociażby przez bezzałogowy statek Gaia, wprowadzony na orbitę okołoziemską w 2013 roku.


Powinno również zainteresować …


Czy udaje się wykryć znacznie mniejsze obiekty tego typu? Jest to zadanie dużo trudniejsze, ale dzięki zastosowaniu coraz bardziej zaawansowanych technologii także i tutaj są postępy – już w 2011 roku zjawisko mikrosoczewkowania grawitacyjnego zostało zaobserwowane śledząc potencjalną czarną dziurę o nazwie roboczej OGLE-2011-BLG-0462. Jak się okazało dokładniejsze analizy oraz badania potwierdziły jej istnienie – to obiekt oddalony o około 20 000 lat świetlnych od Ziemi, a jego masę szacuje się na maksymalnie do 7 mas Słońca. Jednocześnie wykazano, że należy on do grupy swobodnych czarnych dziur (obiekty znacznie mniejsze, trudniejsze do wychwycenia, bez cech przynależenia do układu gwiezdnego, a przy tym rzadsze).


Czarne dziury blisko Ziemi

W stosunkowo niewielkiej odległości od Ziemi (biorąc pod uwagę warunki kosmiczne) również udało się dostrzec czarne dziury:

  • trzeci obiekt w układzie podwójnym HR 6819 – dzięki pracy naukowców obsługujących teleskop ESO udało się dostrzec niewidoczny dodatkowy obiekt, którego masę szacuje się na co najmniej 4 masy Słońca. HR 6819 jest oddalony od naszej planety o około 1000 lat świetlnych;
  • obiekt Gaia BH1 – mający status uśpionej czarnej dziury, zlokalizowany w gwiazdozbiorze Jednorożca i oddalony od Ziemi o około 1600 lat świetlnych. Ma masę większą 10-krotnie od masy Słońca;
  • trzeci obiekt w układzie podwójnym LB-1 – układ ten jest oddalony od naszej planety o około 7000 lat świetlnych i skrywa prawdopodobnie niewielką czarną dziurę, której masę szacuje się maksymalnie do 2 mas gwiazdy Układu Słonecznego.


Źródła publikacji:
(1) uw.edu.pl / „Swobodne czarne dziury w Drodze Mlecznej”
(2) gov.pl / „Polscy astronomowie odkryli swobodną czarną dziurę w Drodze Mlecznej”
(3) urania.edu.pl / „Mamy zdjęcie supermasywnej czarnej dziury w Drodze Mlecznej!”
(4) ogle.astrouw.edu.pl / „OGLE-2011-BLG-0462”
(5) arxiv.org / „X-ray observations of the isolated black hole candidate OGLE-2011-BLG-0462 , and other collapsed objects discovered through gravitational microlensing”
(6) eso.org / „Instrument ESO znalazł najbliższą względem Ziemi czarną dziurę”
(7) tvp.pl / „Odkryli najbliższą Ziemi czarną dziurę”

Inne artykuły astronomiczne i rankingi sprzętu obserwacyjnego



Dodaj opinię