Naukowcy z Georgia State University, wykorzystujący do swoich obserwacji interferometr optyczny CHARA Array (współpracujące razem 6 teleskopów optycznych, które pozwalają na dostrzeżenie nawet 30-kotnie drobniejszych szczegółów w porównaniu do najpotężniejszego konwencjonalnego teleskopu), pod koniec 2022 roku wykonali pierwsze zbliżenia masywnej gwiazdy w Drodze Mlecznej, znanej jako RW Cephei, która niedawno doświadczyła tajemniczego zjawiska blaknięcia. Obrazy dostarczają nowych wskazówek na temat tego, co dzieje się wokół tego masywnego kolosa znajdującego się około 16 000 lat świetlnych od Ziemi.
Jakie informacje znajdziemy w publikacji?
Erupcja na RW Cephei
Naukowcy dzięki pracy interferometru mogli dostrzec zjawiska wskazujące na potężne procesy erupcyjne, które zachodzą na RW Cephei. Pomogły im w tym odpowiednio zaprogramowane algorytmy.
Potężna emisja gazów z tego gwiazdowego giganta spowodowała zablokowanie sporej części światła, które emituje RW Cephei. Gwiazda ta należy do hiperolbrzymów kategorii K (gwiazda zmiennego typu w gwiazdozbiorze Cefeusza, niemalże 1000-krotnie większa od Słońca, co powoduje że swoimi rozmiarami dorównuje orbicie Jowisza) i znajduje się na końcowym etapie swojej ewolucji. Wyniki swoich obserwacji oraz badań zaprezentowano na 243. posiedzeniu Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego w Nowym Orleanie, a więcej szczegółów opisano na łamach The Astronomical Journal.
Stare gwiazdy wykazują amplitudy jasności związane ze zmianami w ich zewnętrznych warstwach. Takie odchylenia są zwykle niewielkie, dlatego nie dziwi zaskoczenie naukowców, gdy astronomowie Wolfgang Vollmann i Costantino Sigismondi ogłosili pod koniec 2022 roku, że RW Cephei znacznie zblakła w ciągu ostatnich kilku lat (w tym okresie nastąpił spadek jasności nawet o 1/3).
Polecamy również …
Owocna współpraca teleskopów CHARA Array
Dostrzeżenie tak subtelnych erupcji gwiazdy (subtelnych ze względu na odległość RW Cephei) wymagało niezwykłych zdolności teleskopów Center for High Angular Resolution Astronomy (skrót CHARA). Faktyczny kształt tego hiperolbrzyma udało się ustalić po korektach wprowadzonych przez inteligentne algorytmy (odstępy poszczególnych teleskopów pracujących w układzie powodują pewne rozbieżności co do kwestii poziomu dokładności wykonywanych zdjęć).
Tak wykonane fotografie ukazują gwiazdę RW Cephei w charakterystycznych konwulsjach, spowodowanych gazowymi erupcjami zlokalizowanymi w warstwach zewnętrznych. W ciągu 10 miesięcy hiperolbrzym zmienił znacząco swój kształt z powodu amplitud jasności.
Swój wkład w wyniki obserwacji miała również studentka Georgia State University Katherine Shepard, która przy wykorzystaniu kamery rejestrującej przechodzenie światła widzialnego do podczerwieni wykazała znacznie większy spadek blasku w zakresie widzialnym niż w przypadku promieniowania podczerwonego. Był to jednoznaczny dowód na to, że spadek jasności gwiazdy spowodował erupcyjny pył powstały z ochładzającej się chmury gazu. Obserwacja tego zjawiska była stosunkowo łatwo dostrzegalna dzięki temu, że chmura gazu była wyrzucona w kierunku naszej planety
Naukowcy sugerują, że takie erupcje na RW Cephei były bardzo częstym zjawiskiem w ostatnich 100 latach, co wpływa znacząco na cykliczną utratę masy przed znajdującą się na końcowym etapie ewolucji gwiazdę.
(1) news.gsu.edu / „A Colossal Star Erupts: Examining One of the Largest Stars in the Milky Way As It Fades From View”
(2) www.chara.gsu.edu „Center for High Angular Resolution Astronomy”
