Rozbłysk chromosferyczny

Chromosferyczny rozbłysk to zjawisko zachodzące w chromosferze gwiazd (w tym Słońca), podczas którego dochodzi do gwałtownego uwolnienia energii w postaci promieniowania elektromagnetycznego, cząstek naładowanych i fal magnetycznych. Zjawisko to jest bezpośrednio związane z aktywnością magnetyczną gwiazd i stanowi jeden z przejawów tak zwanej aktywności słonecznej.

Charakterystyka chromosferycznych rozbłysków

Rozbłyski chromosferyczne są częścią większego zjawiska nazywanego rozbłyskiem słonecznym, które obejmuje również koronalne wyrzuty masy (CME) i inne przejawy aktywności słonecznej. Chromosfera to cienka warstwa atmosfery Słońca, znajdująca się nad fotosferą (widzialną powierzchnią) i pod koroną (zewnętrzną atmosferą Słońca).

Rozbłyski chromosferyczne związane są z:

• nagłymi zmianami w polu magnetycznym Słońca – dochodzi do rekoneksji linii pola magnetycznego, co skutkuje uwolnieniem dużej ilości energii,
• wzrostem temperatury i jasności w chromosferze – temperatura może wzrosnąć do kilku milionów stopni,
• emisją promieniowania w szerokim zakresie długości fal – od promieniowania rentgenowskiego, przez ultrafioletowe, aż po promieniowanie radiowe.

Mechanizm powstawania i zarejestrowane rozbłyski

Rozbłysk chromosferyczny wynika z uwolnienia energii magnetycznej zgromadzonej w koronie i chromosferze Słońca. W miejscach, gdzie pole magnetyczne jest najbardziej złożone, często w pobliżu plam słonecznych, linie pola mogą ulec rekoneksji, co prowadzi do nagłego przyspieszenia cząstek naładowanych. W wyniku tego procesu cząstki te zderzają się z gazem w chromosferze, co prowadzi do emisji ogromnych ilości promieniowania elektromagnetycznego.

Przykłady chromosferycznych rozbłysków

• Rozbłysk z 28 października 2003 roku – ten rozbłysk, nazywany „Halloween Storm”, był jednym z największych rozbłysków w historii obserwacji Słońca. Miał on ogromny wpływ na ziemską magnetosferę powodując burze geomagnetyczne, które zakłóciły komunikację radiową oraz systemy nawigacyjne.
• Rozbłysk z 6 września 2017 roku – to jeden z najsilniejszych rozbłysków w XXI wieku, który miał miejsce podczas 24. cyklu słonecznego. Ten rozbłysk chromosferyczny wyemitował ogromne ilości promieniowania rentgenowskiego i ultrafioletowego, wpływając na satelity, systemy GPS i powodując zakłócenia w komunikacji.

Polecamy również …

• Potężny rozbłysk gamma GRB 230307A uchwycony dzięki wsparciu teleskopów
• Potężny rozbłysk gamma GRB221009A rekordowo blisko Układu Słonecznego! To „tylko” 2.4 mld lat świetlnych od Ziemi!
• Zdjęcia wykonane przez sondę Solar Orbiter i małe rozbłyski na Słońcu

Znaczenie i wpływ na Ziemię

Rozbłyski chromosferyczne mają istotny wpływ na pogodę kosmiczną. Chociaż nie wpływają bezpośrednio na powierzchnię Ziemi, ich skutki mogą być odczuwalne w przestrzeni kosmicznej oraz w wyższych warstwach atmosfery naszej planety. Zjawiska te mogą prowadzić do:

• zakłóceń w działaniu satelitów – silne promieniowanie może uszkodzić elektronikę w satelitach i statkach kosmicznych,
• problemy w komunikacji radiowej – szczególnie w zakresie fal krótkich, które są odbijane przez jonosferę,
• powstawania zórz polarnych – wzrost aktywności słonecznej prowadzi do bardziej intensywnych i rozległych zórz, które mogą być widoczne na niższych szerokościach geograficznych.

Badania nad chromosferycznymi rozbłyskami są prowadzone od dziesięcioleci, a naukowcy wciąż starają się lepiej zrozumieć mechanizmy tych zjawisk oraz ich wpływ na pogodę kosmiczną. Najważniejsze źródła i badania to:

• NASA i jej programy badawcze takie jak Solar and Heliospheric Observatory (SOHO) oraz Solar Dynamics Observatory (SDO), które dostarczają danych o aktywności Słońca.
• National Solar Observatory (NSO) – instytut, który regularnie publikuje wyniki badań dotyczących aktywności słonecznej, w tym chromosferycznych rozbłysków.
• Prace naukowe w czasopismach astrofizycznych takich jak Astrophysical Journal czy Solar Physics, które regularnie publikują artykuły na temat dynamiki chromosfery i rozbłysków słonecznych.

Rozbłyski chromosferyczne są jednym z najbardziej fascynujących zjawisk astronomicznych, a ich zrozumienie ma ogromne znaczenie dla przewidywania pogody kosmicznej oraz ochrony infrastruktury kosmicznej.