Gromada kulista Terzan 5, znajdująca się w konstelacji Strzelca, jest jednym z najbardziej interesujących obiektów w naszej Galaktyce. Leży w centrum Drogi Mlecznej i jest domem dla setek tysięcy gwiazd różnego typu, w tym niezwykle egzotycznych pulsarów.
Jakie informacje znajdziemy w publikacji?
Czym są pulsary i jak funkcjonują?
Pulsary są pozostałością po wybuchach supernowych – to ekstremalnie gęste obiekty zbudowane głównie z neutronów. Mają średnicę rzędu 10-20 kilometrów, ale ich masa jest porównywalna z masą Słońca. Pulsary posiadają silne pola magnetyczne, które napędzają ich emisję promieniowania, a ich szybkie obroty powodują, że ten promieniowanie jest emitowane w postaci regularnych impulsów.
Pulsary emitują strumień promieniowania elektromagnetycznego – od fal radiowych, przez mikrofale, aż po promieniowanie rentgenowskie i gamma. Promieniowanie to jest skoncentrowane w wąskich wiązkach, które wirują razem z pulsarem. Jeśli jedna z tych wiązek jest skierowana w stronę Ziemi, obserwujemy pulsację (stąd nazwa pulsar). Okresy tych pulsacji mogą wynosić od milisekund do kilku sekund, a precyzja jest tak wysoka, że niektóre pulsary działają jak naturalne zegary, z dokładnością przekraczającą możliwości najlepszych zegarów atomowych.
Polecamy również …
Charakterystyka gromady Terzan 5
- Odkrycie: dokonał tego w 1968 roku Agop Terzan
- Lokalizacja: Terzan 5 znajduje się w centralnej części naszej Galaktyki, w konstelacji Strzelca. Znajduje się około 22 500 lat świetlnych od Układu Słonecznego
- Typ gromady: kulista
- Cechy: gromada ta jest miejscem, gdzie znajdują się setki tysięcy gwiazd, w tym wiele pulsarów, które są niezwykle gęstymi gwiazdami neutronowymi
- Obecność pulsarów: do tej pory odkryto tam 49 pulsarów, z czego 10 zostało zidentyfikowanych dzięki współpracy teleskopu Green Bank Telescope (GBT) i południowoafrykańskiego teleskopu MeerKAT
- Wiek: szacuje się, że najstarsze gwiazdy w tej gromadzie mają około 12 mld lat, natomiast młodsze z nich znajdują się w połowie tego okresu (około 6 mld lat)
Znaczenie tego odkrycia oraz dalsze badania
Pulsary w Terzan 5 są wyjątkowo interesujące ze względu na ich różnorodność i egzotyczne właściwości. Te gwiazdy neutronowe emitują intensywne impulsy światła dzięki swoim silnym polom magnetycznym, co czyni je łatwymi do wykrycia. Pulsary w tej gromadzie przekształciły się w nieszablonowe obiekty, co czyni Terzan 5 unikalnym miejscem do badań astrofizycznych.
Odkrycie dziesięciu nowych pulsarów w tej gromadzie było możliwe dzięki zaawansowanym obserwacjom i analizie danych z GBT oraz teleskopu MeerKAT. Wśród odkryć znalazły się dwie prawdopodobne gwiazdy neutronowe w układzie podwójnym, co jest rzadkością w Galaktyce. Zidentyfikowano również trzy nowe rzadkie układy podwójne pulsarów typu „pająk”.
Obiekty odkrywane w gromadzie kulistej Terzan 5 pozwalają naukowcom lepiej zrozumieć procesy zachodzące w gromadach kulistych, ewolucję gwiazd neutronowych oraz testować teorie, takie jak ogólna teoria względności Einsteina. Dane archiwalne z GBT były niezbędne do scharakteryzowania i zrozumienia astrofizyki tych egzotycznych pulsarów.
Naukowcy planują dalsze poszukiwania nowych pulsarów w Terzan 5, angażując w swoje badania również wolontariuszy poprzez projekt Einstein@Home, który już odkrył ponad 90 nowych gwiazd neutronowych. Wyniki badań dotyczących Terzan 5 zostały opublikowane w renomowanym czasopiśmie Astronomy & Astrophysics, co podkreśla znaczenie tych odkryć dla współczesnej astrofizyki.
(1) ESO.org / „Nietypowa gromada Terzan 5”
(2) EsaHubble.org / „The unusual cluster Terzan”
