Przeważnie meteoryt zostaje spalony w naszej atmosferze (charakterystyczne światło palącego się pyłu i gazu nadało im status tzw. „spadających gwiazd”), jednak niektóre z nich od czasu do czasu przedostają się przez atmosferę spadając na powierzchnię Ziemi.
Jakie informacje znajdziemy w publikacji?
Czym jest meteoryt?
W przestrzeni kosmicznej krąży wiele skalnych obiektów, między którymi często zachodzą interakcje. Bardzo często poddawane są działaniu pól grawitacyjnych innych ciał niebieskich, np. planet, gdzie zdarza się, że meteoryty zostają przyciągnięte przez jej pole grawitacyjne. Co się stanie, gdy te obiekty przedostaną się przez atmosferę? Osiągają one zwykle prędkość około 20 km/s, natomiast na wysokości 20 – 40 km tracą szybkość ze względu na opór powietrza. Zwykle wtedy zostają one całkowicie zniszczone, jednak nie zawsze tak się dzieje. Większe obiekty potrafią przedrzeć się przez naszą atmosferę i wylądować na powierzchni planety. Nazwa meteoryt zarezerwowana jest właśnie dla tych obiektów, które przedostały się przez atmosferę.
Meteoryty to ostatni etap istnienia tego typu skał kosmicznych. Powstają one z meteorów, te natomiast zaś z meteoroidów. Meteoroidy są obiektami składającymi się z żelaza lub innego metalu, które krążą wokół Słońca. Meteoroidy stają się meteorami, gdy spadną na ziemską atmosferę i gazy wokół nich na krótko zapalają się tworząc efekt „spadających gwiazd”. Podczas gdy większość meteorów spala się i rozpada w atmosferze, wiele z tych skał kosmicznych dociera do powierzchni Ziemi w postaci meteorytów.
Meteoryty na Ziemi
Cząstki pyłu w postaci tzw. mikrometeorytów stanowią 99 procent z około 50 ton „śmieci kosmicznych”, które spadają na powierzchnię Ziemi każdego dnia. Niektóre meteoryty są wielkości głazów.
Największy znaleziony na Ziemi meteoryt Hoba odkryto w Namibii w 1920 roku – ważył około 54000 kilogramów. Jest on tak duży i tak ciężki, że nigdy nie został przeniesiony z miejsca jego odnalezienia.
Przy odrobinie szczęścia można dokładniej zaobserwować zjawisko upadku meteorytów za pomocą teleskopu astronomicznego.
Profesjonalny Teleskop Astronomiczny OPTICON APOLLO + Statyw + Mapy Nieba + Program/Film i Akcesoria
Najniższa Cena Online
Teleskop Astronomiczny Celestron PowerSeeker + Duży Statyw + Szukacz + Akcesoria + Płyta CD-ROM.
Najniższa Cena Online
Większość meteorytów wygląda bardzo podobnie do skał występujących na Ziemi, z wyjątkiem meteorytów o ciemnej spalonej warstwie zewnętrznej. Ta zewnętrzna warstwa to efekt topienia meteorytu w atmosferze. Ablacja termiczna nadaje meteorytom szorstką, gładką lub przypominającą odcisk palca powierzchnię. Proces ten tworzy zróżnicowane faktury z powodu różnych substancji chemicznych obecnych w meteorycie.
Ze względu na cienką warstwę atmosfery lub jej brak inne planety są bardziej narażone na uderzenia meteorytów. Efekt uderzeń tych większych obiektów tworzy głębokie, owalne kratery uderzeniowe, które można znaleźć na całej powierzchni Księżyca, Merkurego i Marsa. W 2005 roku pierwszy meteoryt znaleziony na innej planecie został odkryty przez łazik Opportunity, projekt NASA wysłany z misją badawczą na Czerwoną Planetę. W 2014 roku sonda natomiast odkryła meteoryt, który miał 2 m szerokości, co czyni go największym odkrytym tego typu obiektem na Marsie.
Naukowcy co chwilę znajdują meteoryty lub ślady po nich rozsiane po naszej planecie, a ich nazewnictwo jest z reguły ściśle związane z ich lokalizacją. I tak meteoryt Willamette zawdzięcza swoją nazwę rzece, w pobliżu której go znaleziono. Rzeka Willamette znajduje się w stanie Oregon w Ameryce. Ten składający się głównie z żelaza meteoryt posiada masę rzędu 14150 kg. Jest to największy meteoryt znaleziony w USA. Z bardziej znanych możemy jeszcze wyróżnić meteoryt Sikhote-Alin, Tagish Lake oraz Viedma. Ich nazwy są nadawane w języku państwa, na terenie którego się znajdują, a mają one charakter uniwersalny – używany na całym świecie.
Jednym z bardziej znanych meteorytów w Polsce jest obiekt znajdujący się na Morasku (Poznań, woj. wielkopolskie). Według danych jego masa wynosiła 1500 kg, natomiast był on typu żelaznego. Ocenia się, że uderzył on o Ziemię 2700-4100 r. p.n.e., a prędkość podczas uderzenia wynosiła 2-7 km/s. Pierwszą bryłę obiektu ważącą 77,5 kg znaleziono 12 listopada 1914 roku przy wykopach wojskowych.
Skutki uderzenia meteorytu o Ziemię
Wszystko zależy od rozmiarów meteorytu, prędkości, odległości z jaką leci na Ziemię, składu i budowy itd. W tym miejscu warto wspomnieć o meteorze czelabińskim. Miał on średnicę wynoszącą około 17 metrów. Jego waga zaś mogła wynosić nawet 10000 ton. Eksplodował on 30 km nad powierzchnią Ziemi, jednak nie obeszło się bez zniszczeń. W wyniku eksplozji powstała potężna fala uderzeniowa, która uszkodziła ponad 7500 budynków, a ponad 1500 osób zostało rannych.
Meteoryt tunguski
Niewyjaśniona do dziś pozostaje przyczyna katastrofy tunguskiej w 1908 roku. Dnia 30 czerwca 1908 roku w tajdze miała miejsce potężna eksplozja. Widoczna była ona w promieniu 650 km, a słyszana w promieniu 1000 km. Fala uderzeniowa miała taką siłę, że powaliła drzewa w promieniu 40 km. Sejsmografy zarejestrowały potężny wstrząs na powierzchni całej planety, natomiast w wielu europejskich miasta wystąpiła biała noc. Przypuszcza się, że odpowiedzialny za to mógł być właśnie meteoryt.
Rodzaje meteorytów, czyli jak je rozpoznać?
Na chwilę obecną na Ziemi znaleziono ponad 60000 meteorytów. Naukowcy podzielili je na trzy główne typy: kamienne, żelazne i kamienno-żelazne. Każdy z tych typów posiada wiele podgrup.
Meteoryty kamienne
Są zbudowane z minerałów, które zawierają krzemiany (związki zawierające krzem i tlen). Zawierają one również pewne ilości niklu i żelaza. Istnieją ponadto dwa główne rodzaje kamiennych meteorytów: chondryty i achondryty.
Chondryty
Są podzielone na dwie główne grupy: zwykłe i węglowe. Zwykłe chondryty są najczęstszym typem kamiennych meteorytów (86% wszystkich meteorytów, które znaleziono na Ziemi). Są one tworzone z utwardzonych kropelek lawy, zwanych chondrulami, osadzonych w nich. Chondryty powstałe z kurzu i małych cząstek stworzyły asteroidy we wczesnym Układzie Słonecznym, ponad 4,5 miliarda lat temu. Ponieważ mają one przypuszczalnie ten sam wiek co Układ Słoneczny, chondryty są integralną częścią badania Układu Słonecznego, wieku, pochodzenia i składu.
Zwykle chondryty można podzielić na trzy główne grupy, które wskazują ilość żelaza w meteorycie.
- Grupa H posiada dużą ilość żelaza.
- Grupa L ma niewielką ilość żelaza.
- Grupa LL ma niewielką ilość żelaza i innych metali.
Chondryty węglowe mogą być bardziej szczegółowo klasyfikowane na podstawie ich składu mineralnego. Wszystkie grupy chondrytów węglowych są oznaczone dwu- lub trzyliterowym kodem zaczynającym się od litery C. Chondryty węgliste są często nazywane po pierwszych liter ich zlokalizowania lub zawartego pierwiastka.
Poniżej prezentujemy teleskopy polecane zwłaszcza początkującym amatorom astronomii.
Astronomiczne zapytania:
- rodzaje meteorytów
- meteoryt spada na ziemie
- https://odkrywcyplanet pl/meteoryt/
- https://odkrywcyplanet pl/meteoryt/#:~:text=Na chwilę obecną na Ziemi tych typów posiada wiele podgrup
- Jak rozpoznać meteoryt
- jak wygląda meteoryt
- meteoryty szare w srodku
- metworyt rodZaje
