Astrofotografia dla każdego, czyli jak robić zdjęcia i o czym pamiętać na początek?

zdjęcie nocnego nieba, z widoczną Drogą Mleczną

Przejrzyste niebo pełne gwiazd zachęca do rozwijania pasji związanej z astrofotografią. Na samym początku można jednak popełnić szereg błędów, które spowodują duże rozczarowanie i w efekcie zniechęcenie do dalszych prób. W tym artykule postaramy się skupić na najważniejszych wskazówkach oraz krótko scharakteryzować sprzęt wykorzystywany do fotografii nocnego nieba.

Jakie informacje znajdziemy w publikacji?

Podstawowe wskazówki na początek

Osoby dopiero co rozpoczynające swoją przygodę z astrofotografią powinny pamiętać o kilku podstawowych rzeczach:

Wykonywanie zdjęć nocnego nieba jest zajęciem czasochłonnym, a bardzo wiele zależy od naszych indywidualnych umiejętności. Im mamy gorszy sprzęt, tym bardziej musimy się natrudzić. W pozostałych sekcjach poniżej scharakteryzujemy, czym można wykonywać dobre zdjęcie planet, gwiazd oraz całych gromad galaktyk.
Ponadto niezależnie od typu i rodzaju sprzętu do fotografowania starajmy się wybierać miejsce do tego odpowiednie – czyli najczęściej pozbawione dodatkowego światła (np. oświetlenie miejskie znacząco utrudnia obserwację), najlepiej w plenerze, przy przejrzystym niebie.
Specyfiką astrofotografii jest wykonywanie zdjęć wędrujących po nocnym niebie obiektów, z powodu ruchu obrotowego Ziemi. Chcąc uwiecznić także za pomocą aparatu wybrane planety pamiętajmy także, że i one wykonują ruch obrotowy.
Jeżeli decydujemy się na sam aparat bez dodatkowych akcesoriów i elementów montażowych, wówczas przejrzystości zdjęć i zminimalizowaniu efektu rozmycia sprzyja możliwie jak najkrótszy czas ekspozycji. Fotografowanie przy użyciu montażu paralaktycznego pozwala z kolei na podążanie za będącym w ciągłym ruchu niebem.

Dron z zamontowanym aparatem cyfrowym

Korzystając z drona wyposażonego w zamontowany na nim aparat fotograficzny, celem wykonywania spektakularnych zdjęć nocnego nieba, nie mamy niestety możliwości zainstalowania statywu (z oczywistych względów). W tej sytuacji ratunkiem będzie dla nas montaż specjalnego elektronicznego stabilizatora obrazu w postaci gimbala. Niekiedy pozwala on dodatkowo na redukcję wstrząsów podczas wykonywania zdjęć w locie, dzięki odpowiednim elastycznym gumkom.

Pamiętajmy, aby fotografię wykonywać przy dobrych warunkach pogodowych, a przede wszystkim przy minimalnych porywach wiatru, gdyż nawet najlepszy stabilizator obrazu może sobie nie poradzić przy jego większych podmuchach.

Długi czas otwarcia migawki wymaga, aby dodatkowego światła w okolicy było możliwie jak najmniej, czasami konieczne jest wyłączenie dodatkowego oświetlenia w samym dronie (chcąc uniknąć rozmycia kolorystyki nocnych zdjęć).

Także i tutaj zalecane jest, aby wykonywać wiele prób i zbadać możliwości otoczenia, dostosowując do niego również czułość ISO, czyli wrażliwość sensora na oświetlenie.

Popularne zestawienia sprzętu do obserwacji

Lustrzanka cyfrowa do nocnych fotografii

lustrzanka Nikon D810A z filtrem podczerwieni

Jeżeli posiadamy statyw lub wspomniany powyżej montaż paralaktyczny, możemy z powodzeniem ustawić dłuższy czas ekspozycji. Swoje możliwości pokaże dobra lustrzanka z wymienną optyką, ponadto dobrym rozwiązaniem będzie próbowanie różnych ustawień, w tym:

czułości ISO (rekomendowane jest, aby rozpoczynać od wartości stosunkowo niskiej, np. ISO 1600),
czasu naświetlania (nie zaleca się przekraczać 20 sekund ze względu na pojawiające się później na zdjęciach rozmycie),
regulowania otworu przysłony (jego zwiększenie pozwala na zwiększenie ilości światła dostającego się do lustrzanki, jednakże wpływa to na zmniejszenie ostrości obiektów pierwszoplanowych),
regulacji ostrości (starajmy się ustawić możliwie jak największą, co jest szczególnie istotne przy fotografowaniu gwiazd).

Uwiecznianie nieba aparatem kompaktowym

Tego rodzaju aparaty cyfrowe są mniej rekomendowanym rozwiązaniem do wykonywania fotografii nocnego nieba niż lustrzanki. Jednak nie oznacza to, że nie warto go wykorzystywać do tego celu.

Przy konfiguracji i przygotowaniu do nocnych zdjęć powinniśmy pamiętać o tych samych cechach ustawień, o jakich wspominaliśmy w przypadku lustrzanki, czyli np. operowania aparatem w trybie ręcznym, regulując indywidualnie ekspozycję, czas naświetlania, wprowadzając zdalne wyzwalanie, poziom czułości ISO.

W przypadku długiego czasu naświetlania w mniejszych i tańszych konstrukcjach częściej dochodzi do sporego wzrostu poziomu szumu termicznego, spowodowanego zbytnim nagrzewaniem się aparatu. Starajmy się unikać nadmiernego wzrostu temperatury urządzenia, ze względu na ryzyko jego uszkodzenia.

Kontrolowanie ustawień, wykorzystując do tego jedynie przyciski na obudowie kompaktu, to bardzo wygodne rozwiązanie. Warto, aby nasz aparat miał taką możliwość, bez konieczności wchodzenia za każdym razem do menu głównego, dostępnego na wyświetlaczu.

Teleskop z aparatem fotograficznym

teleskop monokularowy wykorzystujący aparat ze smartfona

W tym przypadku mamy do dyspozycji kilka wariantów montażu aparatu, a najczęściej wybieranym jest instalacja sprzętu fotograficznego na tubusie teleskopu. Należy pamiętać, aby osie optyczne jednego i drugiego urządzenia były do siebie skierowane równolegle (chcemy przecież rejestrować przede wszystkim to, co widzimy przez lunetę). Przyda nam się do tego celu odpowiednia złączką mocująca przy montażu ręcznym, chętnie wykorzystuje się także wygodny mechanizm zegarowy, zapewniający komfort regulacji położenia aparatu.

Dla jeszcze większych pasjonatów astrofotografii lepszym rozwiązaniem będzie połączenie lustrzanki z okularem, a konkretnie z jego wyciągiem, za pomocą specjalnego adaptera i elementu łączącego w postaci pierścienia (są to z reguły akcesoria oferowane jako dedykowane dla marki, często pasujące tylko do produkowanych przez nią modeli). Taki sposób montażu aparatu fotograficznego z wymiennym obiektywem pozwoli na wykonywanie bardziej zaawansowanych zdjęć, z większym uwzględnieniem detali.

A co w przypadku, gdy dysponujemy jedynie kompaktem, czyli aparatem bez możliwości wymiany obiektywu? Można sobie poradzić z tym problemem stosując specjalny adapter fotograficzny, który mocujemy za pomocą obejmy na wyciągu okularowym. Mniej komfortowe rozwiązanie, ale niejako konieczność dla pasjonatów astrofotografii, posiadających jedynie aparaty kompaktowe.

Na sam początek przygody z astrofotografią swoje zadanie może spełnić nawet wbudowany w smartfonie aparat. Obecnie produkowane telefony dysponują już naprawdę dobrymi parametrami jakościowymi dotyczącymi wykonywania zdjęć.

Podsumowanie

Niezależnie od wariantu, na jaki się zdecydujemy, pamiętajmy, że najczęściej dobre zdjęcie wymaga wielu prób oraz cierpliwości. Zawsze ustawienia sprzętu powinny być dostosowywane do aktualnie panujących warunków atmosferycznych. Warto porównywać, korygować, a w razie chęci dodatkowego udoskonalenia naszych fotografii nocnego nieba wykorzystać programy do obróbki zdjęć.