Termin aphelium w astronomii zgodnie z definicją odnosi się do punktu na orbicie ciała niebieskiego, w którym znajduje się ono najdalej od Słońca. Dla obiektów krążących wokół żółtego karła, takich jak planety, komety czy asteroidy, aphelium jest jednym z dwóch najważniejszych punktów na ich eliptycznej orbicie – drugim jest peryhelium, czyli punkt najbliższy Słońcu.
Słowo „aphelium” pochodzi od greckich słów „apo”, co oznacza „z dala”, oraz „Helios”, czyli „Słońce”. W dosłownym tłumaczeniu termin ten oznacza więc „od Słońca” i trafnie opisuje odsłoneczny punkt orbity, w którym ciało niebieskie znajduje się najdalej od naszej gwiazdy.
Jakie informacje znajdziemy w publikacji?
Orbita eliptyczna i ruch planet
Zgodnie z prawami Keplera, planety i inne ciała niebieskie poruszają się po orbitach w kształcie elipsy, gdzie Słońce znajduje się w jednym z ognisk tej elipsy. W praktyce oznacza to, że odległość ciała niebieskiego od tej gwiazdy zmienia się w trakcie jego ruchu orbitalnego. Aphelium jest pozornym punktem odsłonecznym, w którym ta odległość osiąga maksimum – w przypadku Ziemi przypada zwykle na początek lipca, kiedy to nasza planeta znajduje się około 152 mln km od Słońca (w 2024 roku aphelium wynosiło 152.1 mln km, a miało to miejsce dokładnie 5 lipca o godzinie 7:06 polskiego czasu).
Aphelium dotyczy nie tylko Ziemi, ale także wszystkich ciał, które poruszają się po orbitach wokół Słońca – np. w przypadku Marsa wynosi ono ok. 249 mln km, a dla Plutona, który ma bardzo ekscentryczną orbitę, odległość ta może sięgać nawet ponad 7 mld km. Dla komet z kolei, gdzie orbity są często wysoce eliptyczne, różnica między peryhelium a aphelium może być jeszcze bardziej wyraźna.
Dla naukowców i badaczy kosmosu aphelium stanowi ważny aspekt zrozumienia dynamiki ruchów planetarnych i innych ciał niebieskich.
Znaczenie aphelium dla klimatu Ziemi
Chociaż mogłoby się wydawać, że aphelium powinno wpływać na zmiany klimatyczne na Ziemi, jego efekt jest zaskakująco mały. To nachylenie osi Ziemi względem jej orbity, a nie odległość od Słońca, jest głównym czynnikiem determinującym pory roku. Dlatego mimo że nasza planeta znajduje się najdalej od gwiazdy właśnie w lipcu, na półkuli północnej panuje wtedy lato, a na półkuli południowej zima.
FAQ o aphelium / Najważniejsze pytania i odpowiedzi
Kiedy Ziemia osiąga aphelium?
Jaka jest najprostsza definicja pojęcia aphelium?
Jaka jest różnica między aphelium a peryhelium?
Jaka jest zależność między aphelium a prędkością obiektów?
(1) www.merriam-webster.com / „Aphelion”
(2) „Astronomy: A Beginner’s Guide to the Universe” / Eric Chaisson, Steve McMillan
(3) www.britannica.com / „Aphelion Astronomy”
