Zaćmienie Słońca i Księżyca

Astronomia: Kosmos, Pojęcia astronomiczne 18 675 1

W nocy często widzimy na niebie Księżyc, a za dnia widoczne jest Słońce. Oczywiście obserwacje są uzależnione od pogody, zachmurzenia, ustawienia Słońca i naturalnego satelity Ziemi itp. Księżyc widzimy na niebie ponieważ jest on oświetlany przez naszego Białego Karła. Nasza planeta obraca się wokół Słońca, wykonuje obrót wokół własnej osi, natomiast Księżyc obraca się wokół Ziemi. Jeśli zaś znajdujemy się w części ziemi, na której jest ciemność, to wówczas widoczny jest Księżyc. Dzieje się tak dlatego, że naturalny satelita Ziemi jest oświetlany przez Słońce, a część planety na której my się znajdujemy, już nie. Lecz czy zawsze tak się dzieje?

Filmowe zaćmienie

Ci, którzy oglądali film „Faraon” zaobserwowali coś ciekawego. W pewnym momencie tłum chciał ruszyć na świątynię. Natomiast czcigodny kapłan polecił innym, że atak ma nastąpić następnego dnia w południe. Wiedział bowiem dokładnie, co się stanie. Potem widzimy lud zgromadzony przed świątynią domagający się jej otwarcia i kapłana. Następnie kapłan wznosi ręce ku niebu i po trzykroć wymawia imię Ozyrysa. Następnie słyszymy głos Ozyrysa, który oznajmia, że sprowadza ciemność. I nastaje ciemność. W rzeczywistości było to zaćmienie. Jest to zjawisko stosunkowo często występujące w przestrzeni kosmicznej.

Na czym polega zaćmienie Księżyca?

Czym jednak jest zaćmienie? Najprościej ujmując – kiedy Ziemia znajdzie się pomiędzy Słońcem i Księżycem, a Księżyc znajduje się w pełni i przykrywa go stożek cienia ziemi. Na tym etapie ważne są dwa pojęcia:

  • Stożek półcienia – obszar, w którym część słońca jest widoczna, a część zasłonięta przez naszą planetę.
  • Stożek cienia całkowitego – obszar po przeciwnej stronie Ziemi niż słońce. Słońce w tym wypadku jest kompletnie niewidoczne.
Zaćmienie Księżyca w całej okazałości. Ze względu na kolor określa się go mianem "Krwawego Księżyca" lub "Czerwonego Księżyca" (przy zaćmieniu całkowitym). Najbliższe zaćmienie całkowite Księżyca - już 28 września 2015 roku.
Zaćmienie Księżyca w całej okazałości. Ze względu na kolor określa się go mianem „Krwawego Księżyca” lub „Czerwonego Księżyca” (przy zaćmieniu całkowitym). Najbliższe zaćmienie całkowite Księżyca – już 28 września 2015 roku.

Zaćmienie częściowe i całkowite

A teraz wyjaśnijmy inne pojęcia – zaćmienie częściowe i zaćmienie całkowite. Całkowite następuje wtedy, kiedy Księżyc jest całkowicie pokryty przez stożek cienia całkowitego (oczywiście stożek Ziemi). Wówczas cała powierzchnia Księżyca jest niewidoczna. Stąd zaćmienie całkowite.

A zaćmienie częściowe? Następuje ono wtedy, gdy chociażby niewielki fragment Księżyca jest widoczny, czyli fragment księżyca znajduje się poza stożkiem cienia całkowitego Ziemi i jednocześnie znajduje się on w sferze stożka półcienia.

Do obserwacji zaćmienia Księżyca świetnie nadaje się lornetka czy też teleskop w wygodnym statywie.

Występuje jeszcze zaćmienie półcieniowe – kiedy Księżyc przesuwa się przez stożek półcienia Ziemi.

Najbliższe zaćmienia Księżyca widoczne w Polsce
Data Zaćmienie
28 września 2015 całkowite
7 sierpnia 2017 częściowe
27 lipca 2018 całkowite
21 stycznia 2019 całkowite
16 lipca 2019 częściowe
Źródło: http://cybermoon.pl/zacmienia/z_k_pl.html
Najbliższe zaćmienia Księżyca na świecie
Data Zaćmienie Data Zaćmienie
28 września 2015 całkowite 18 września 2024 częściowe
7 sierpnia 2017 częściowe 14 marca 2025 całkowite
31 stycznia 2018 całkowite 7 września 2025 całkowite
27 lipca 2018 całkowite 3 marca 2026 całkowite
21 stycznia 2019 całkowite 28 sierpnia 2026 częściowe
16 lipca 2019 częściowe 12 stycznia 2028 częściowe
26 maja 2021 całkowite 6 lipca 2028 częściowe
19 listopada 2021 częściowe 31 grudnia 2028 całkowite
16 maja 2022 całkowite 26 czerwca 2029 całkowite
8 listopada 2022 całkowite 20 grudnia 2029 całkowite
28 października 2023 częściowe 15 czerwca 2030 częściowe
Źródło: http://cybermoon.pl/zacmienia/z_k.html

Popularne zestawienia sprzętu do obserwacji

Co to jest zaćmienie Słońca?

W astronomii występuje również zaćmienie Słońca. Powstaje wtedy, kiedy to Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią, przysłaniając w ten sposób światło słoneczne. Jak długo trwa zaćmienie? Czas trwania całkowitego zaćmienia to najwyżej 7 minut i 32 sekundy. W przypadku obrączkowego zaćmienia jest to ponad 12 minut.

Według szacunków austriackiego astronoma Teodora Oppolzera między 1207 rokiem p.n.e. a 2162 rokiem n.e. miało miejsce 5200 zaćmień Księżyca i 8000 Słońca. Dziś zaćmienia zarówno Słońca, jak również Księżyca można podziwiać w internecie.

W zależności od poziomu zasłonięcia Słońca przez Księżyc wyróżnić można:

    Częściowe zaćmienia Słońca występuje, gdy Księżyc znajduje się pomiędzy Słońcem a Ziemią, ale nie pokrywa się z nimi idealnie w linii prostej. Z tego powodu Księżyc tylko częściowo przykrywa płytę Słońca. Częstotliwość występowania: ok. 35% przypadków zaćmień Słońca.

    Całkowite zaćmienie Słońca występuje, gdy Księżyc znajdujący się pomiędzy Słońcem a Ziemią rzuca najciemniejszą część cienia na Ziemię. Najciemniejszy punkt zaćmienia jest prawie tak ciemny jak noc. Częstotliwość występowania: ok. 33% przypadków zaćmień Słońca.

    Obrączkowe zaćmienie Słońca występuje, gdy Księżyc obejmuje centrum Słońca pozostawiając widoczne zewnętrzne krawędzie Słońca tworząc charakterystyczny pierścień wokół Księżyca. Częstotliwość występowania: niemalże 27% przypadków zaćmień Słońca.

    Hybrydowe zaćmienie Słońca występuje, gdy w pewnych miejscach na naszej planecie jest ono całkowite, natomiast w innych ma postać obrączkową. Dotyczy ono około 5% przypadków zaćmień. Częstotliwość występowania: ok. 5% przypadków zaćmień Słońca.

Obrączkowe zaćmienie Słońca - wyraźnie widoczny jest charakterystyczny pierścień słoneczny spowodowany niecałkowitym przykryciem tarczy słonecznej przez Księżyc.
Obrączkowe zaćmienie Słońca – wyraźnie widoczny jest charakterystyczny pierścień słoneczny spowodowany niecałkowitym przykryciem tarczy słonecznej przez Księżyc.

W 2015 roku zaćmienie Słońca oglądaliśmy w Polsce w dniu 20 marca. Najbliższy termin zaćmienia datuje się na 10 czerwca 2021 roku (zaćmienie prawie całkowite). Kiedy jeszcze można spodziewać się zjawiska zaćmienia naszej gwiazdy?

Kalendarz zaćmień Słońca w Polsce
Data Zaćmienie Data Zaćmienie
25 października 2022 częściowe 5 lutego 2065 częściowe
29 marca 2025 prawie całkowite 3 lipca 2065 niewielkie częściowe
12 sierpnia 2026 częściowe 22 czerwca 2066 częściowe
2 sierpnia 2027 częściowe 21 kwietnia niewielkie częściowe
12 czerwca 2029 częściowe 12 września 2072 częściowe
1 czerwca 2030 częściowe 27 stycznia 2074 niewielkie częściowe
20 marca 2034 częściowe 13 lipca 2075 prawie całkowite (obrączkowe)
21 sierpnia 2036 częściowe 26 listopada 2076 częściowe
16 stycznia 2037 częściowe 1 maja 2079 niewielkie częściowe
5 stycznia 2038 częściowe 13 września 2080 częściowe
2 lipca 2038 częściowe 3 września 2081 prawie całkowite
21 czerwca 2039 prawie całkowite 27 lutego 2082 częściowe
11 czerwca 2048 prawie całkowite 21 kwietnia 2088 częściowe
14 listopada 2050 częściowe 23 września 2090 niewielkie częściowe
12 września 2053 częściowe 18 lutego 2091 częściowe
5 listopada 2059 częściowe 7 lutego 2092 niewielkie częściowe
30 kwietnia 2060 częściowe 23 lipca 2093 prawie całkowite (obrączkowe)
20 kwietnia 2061 częściowe

W XXI wieku w Polsce niestety nie będzie można zaobserwować całkowitego zaćmienia Słońca.

Kalendarz zaćmień Słońca na świecie (od 2015 roku do 2020 roku)
Data Zaćmienie Gdzie można zaobserwować?
20 marca 2015 całkowite Biegun Północny, Morze Arktyczne, Morze Norweskie i Grenlandzkie, Północny Atlantyk, Svalbard, Wyspy Owcze
13 września 2015 częściowe Angola, Botswana, Mozambik, Namibia, RPA, Zambia, Zimbabwe – Afryka Południowa, Madagaskar, Antarktyda (wschód kontynentu)
9 marca 2016 całkowite Wyspy Indonezji – Borneo, Celebes, Sumatra, Ocean Spokojny
1 września 2016 prawie całkowite (obrączkowe) Gabon, Kongo, Mozambik (północ kraju), Madagaskar, Ocean Indyjski, Tanzania, Zatoka Gwinejska, Zair
26 lutego 2017 prawie całkowite (obrączkowe) Argentyna (południe kraju), Chile (południe kraju), Ocean Atlantycki, Angola, Zair (południe kraju), Zambia (północ kraju)
21 sierpnia 2017 całkowite Ocean Atlantycki i Spokojny, Stany Zjednoczone
15 lutego 2018 częściowe Antarktyda, Argentyna, Brazylia (południe kraju – szczątkowa obserwacja zjawiska), Chile, Paragwaj, Urugwaj
13 lipca 2018 częściowe Antarktyda (niewielki obszar wschodniej części), obszar między Antarktydą a Australią (granice lodu stałego), Australia (południe kraju – obserwacja zaćmienia w niewielkim stopniu), Tasmania
11 sierpnia 2018 częściowe obszar Północno-Wschodniej Euroazji – Norwegia, Szwecja, Finlandia, Rosja, Kazachstan, Mongolia, Chiny, Korea; Grenlandia, Morze Arktyczne, Wyspy Królowej Elżbiety
6 stycznia 2019 częściowe Alaska (niewielki obszar zachodniej części), Chiny, Mongolia, Rosja (wschód kraju), Japonia, Korea Północna i Południowa, Ocean Spokojny (północny obszar)
2 lipca 2019 całkowite Ocean Spokojny (środkowa część), Argentyna (środkowa część kraju) i Chile (środkowa część kraju), końcową fazę zaćmienia można zaobserwować w Buenos Aires
26 grudnia 2019 prawie całkowite (obrączkowe) Arabia Saudyjska, Borneo, Indie, Morze Arabskie, Ocean Spokojny, Oman, Sri Lanka, Sumatra, Zjednoczone Emiraty Arabskie
21 czerwca 2020 prawie całkowite (obrączkowe) Etiopia, Sudan i Zair – środkowa część Afryki; Chiny, Indie, Jemen, Oman, Pakistan, Ocean Spokojny, Tajwan
14 grudnia 2020 całkowite Ocean Spokojny (południowa część wód), Argentyna i Chile (środkowa częsć krajów), Ocean Atlantycki (południowa część wód)
Źródło: http://cybermoon.pl/zacmienia/z_s.html

Obserwując zaćmienie Słońca przez teleskop pamiętajmy o założeniu specjalnego fitra słonecznego.

Astronomiczne zapytania:

  • zaćmienie słońca
  • zacmienie slonca 2018
  • zaćmienie słońca i księżyca
  • https://odkrywcyplanet pl/zacmienie-slonca-i-ksiezyca/
  • zacmienie slonca
  • czalkowity czas zcmienia slonca
  • słońca księżyc
  • Trzydniowe zaćmienie

Inne artykuły astronomiczne i rankingi sprzętu obserwacyjnego



1 opinia o “Zaćmienie Słońca i Księżyca” Aktualności, poradniki i rankingi na Odkrywcyplanet.pl 2023

  1. Zaćmienie Słońca

    W czerwcu wybieram się na Grenlandię zobaczyć zaćmienie obrączkowe Słońca – w Polsce będzie płytkie częściowe. Jeśli jest ktoś chętny na wycieczkę ze mną to zapraszam 😉

    Paweł Schmidt

    Reply

Dodaj opinię