Jak działają teleskopy i czym się między sobą różnią?

Teleskop optyczny to podstawowe narzędzie dla każdego obserwatora nieba, ale czy wiecie dokładnie jak on działa i czym różnią się między sobą poszczególne rodzaje teleskopów?

Zasady działania teleskopu wydają się być bardzo skomplikowane i na pewno takie są, dlatego postaramy się to wszystko uprościć i krótko przedstawić jak działa teleskop. Wiedza ta może się Wam przydać, gdy będziecie chcieli kupić swój pierwszy teleskop lub będziecie się zastanawiali, jaki teleskop będzie najlepszy do obserwacji konkretnych obiektów na niebie.

Jakie informacje znajdziemy w publikacji?

Jak działa teleskop optyczny?

Narzędzia do obserwacji nieba, które posiada każdy sklep z teleskopami, są przeznaczone w większości przypadków dla amatorów. Nie pozwolą zajrzeć do wnętrza odległych galaktyk, ale świetnie nadają się do oglądania naszego układu słonecznego. I jest to naprawdę fascynujące, że za pomocą niedużego teleskopu jesteśmy w stanie obejrzeć oddalone od nas o miliony kilometrów obiekty. Jak jest to możliwe?

Głównym zadaniem teleskopu jest powiększanie odległych ciał niebieskich. Odbywa się to między innymi za pomocą dwóch, głównych elementów optycznych: okularu oraz obiektywu/zwierciadła, które są ze sobą połączone tubusem. Teleskop wyłapuje rozproszone światło, które jest emitowane lub odbijane przez ciała niebieskie, a następnie je skupia poprzez odbicie lub załamanie. Dzięki temu możecie oglądać obiekty znajdujące się daleko w ciemnej galaktyce, których nigdy byście nie zobaczyli gołym okiem.

Za pomocą teleskopu otrzymujemy powiększony obraz rzeczywisty, który może być prosty albo odwrócony. Jednak nie każdy teleskop pozwoli zobaczyć to samo. Im posiada on większy układ optyczny, tym więcej jesteście w stanie zaobserwować. To dlatego teleskopy optyczne wykorzystywane w ośrodkach badawczych są naprawdę ogromne i wciąż projektowane są jeszcze większe narzędzia do obserwacji.

Rodzaje teleskopów optycznych

Każdy sklep z teleskopami ma na pewno w swojej ofercie dwa główne rodzaje teleskopów optycznych:

Teleskop soczewkowy skupia światło poprzez jego załamanie. Docierające do soczewki promienie zmieniają w niej kierunek ruchu, dzięki czemu wydaje nam się, że źródło światła znajduje się znacznie bliżej, niż w rzeczywistości. Teleskopy soczewkowe mają niewielkie rozmiary i prostą konstrukcję. Wyłapują jednak mniej światła, dlatego obraz, który otrzymujemy posiada mniej szczegółów. Występują też w nim błędy, np. w postaci aberracji chromatycznej, czyli kolorowej obwódki obwódki wokół obserwowanych obiektów.

Teleskop zwierciadlany skupia promienie poprzez ich odbicie od zwierciadła. Może on też być bardziej rozbudowany i posiadać dodatkowe lustro wtórne, na które trafiają promienie po odbiciu i dopiero potem dostają się do umieszczonego z boku tubusu okularu. Jeśli teleskop nie posiada dodatkowego lustra, wtedy promienie trafiają tam od razu po odbiciu od zwierciadła. W teleskopach zwierciadlanych nie występują błędy w postaci aberracji i możemy z ich pomocą oglądać bardziej oddalone obiekty, ale najpierw musimy odpowiednio ustawić elementy optyczne, czego nie wymaga teleskop soczewkowy.

Co jeszcze musicie wiedzieć o zasadach działania teleskopów?

Im bardziej rozbudowany teleskop, z większymi elementami optycznymi, tym więcej na nocnym niebie zaobserwujecie. Nie oznacza to jednak, że małe teleskopy są bezużyteczne. Za ich pomocą wciąż możecie zobaczyć galaktyki i mgławice, księżyc i planety naszego układu, gwiazdy podwójne i gromady gwiazd. Jeśli jednak chcecie spojrzeć trochę dalej w nocne niebo, to na pewno musicie zaopatrzyć się w większy sprzęt. W obserwacji z pewnością pomogą Wam też dodatkowe akcesoria jak szukacz, czyli niewielka luneta do wyszukania interesujących Was fragmentów nieba, a także solidny i stabilny statyw.