Deklinacja

Liczba i różnorodność ciał niebieskich we wszechświecie, a także nieprzewidywalność ich zachowania, fascynują od lat. Ciała niebieskie znajdują się często pod różnymi kątami nachylenia, co ma znaczenie w kontekście ich obserwacji. Chcąc pojąć to zjawisko wystarczy zaobserwować padanie promieni słonecznych na określoną powierzchnię.

Współczynnikiem określającym położenie jest deklinacja. Określa ona położenie ciała w układzie równikowym równonocnym i godzinnym. Określa się ją mianem kąta pomiędzy kierunkiem ciągnącym się od obserwatora aż do obiektu, a płaszczyzną równika niebieskiego. Na półkuli północnej obiekty mają deklinację dodatnią, czyli od 0 do 90 stopni. Natomiast na półkuli południowej obiekty mają deklinację ujemną, czyli od 0 do -90 stopni.

---

Precesja i epoka

Ze zjawiskiem deklinacji łączą się nieodzownie pojęcia takie jak precesja oraz epoka. Precesja to powolna zmiana współrzędnych astronomicznych, natomiast epoka to określony punkt w czasie, do którego odnoszą się współrzędne astronomiczne lub parametry orbity.

No a co to wszystko oznacza w praktyce? I jaki to ma realny wpływ na układ ciał niebieskich? W tym przypadku chodzi bardziej o postrzeganie tych ciał na mapie nieba, a nie o realne położenie. Na półkuli północnej deklinacja jest dodatnia, a ciała niebieskie znajdują się cały czas nad horyzontem, natomiast gwiazdy nazywane są okołobiegunowymi, które nigdy nie schodzą poniżej linii horyzontu. Inaczej mówiąc są to gwiazdy nigdy nie zachodzące.

Występują również gwiazdy nigdy nie wschodzące ponad linię horyzontu, które dla jednych obserwatorów, znajdujących się po jednej stronie globu są okołobiegunowymi, dla innych są gwiazdami nigdy nie wschodzącymi.

Gwiazdy oraz inne obiekty astronomiczne możemy obserwować wykorzystując do tego już nawet najprostszy teleskop.

---

Czy wiesz, że …

Kąt w danym miejscu na powierzchni Ziemi między południkiem magnetycznym a geograficznym nazywamy deklinacją magnetyczną, która ma:

• znak dodatni – przy odchyleniu kierunku ku wschodowi północy magnetycznej od północy geograficznej,
• znak ujemny – przy odchyleniu kierunku ku zachodowi północy magnetycznej od północy geograficznej.

Agencja NOAA udostępnia kalkulator deklinacji magnetycznej na stronie http://www.ngdc.noaa.gov/geomag-web/

Warto w tym przypadku wspomnieć o najważniejszej gwieździe w Układzie Słonecznym – O Słońcu.

Z przykładowymi deklinacjami Słońca można się zapoznać na stronie http://geografia_liceum.republika.pl/deklinacje.htm.

Jego deklinacja zmienia się w zależności od pory roku, gdzie szczególnie widoczne jest to na biegunach, gdzie powstają zjawiska w postaci Nocy Polarnej oraz Słońca Polarnego. Ponadto kąt nachylenia Ziemi względem Słońca zmienia się w ciągu roku, czego efektem jest skracanie i wydłużanie się dnia. Z czego to wynika? Z faktu, że 22 grudnia deklinacja wynosi -23°27′, a najkrótszy dzień w roku trwa 7 godzin i osiem minut, a długość dnia zmienia się w ciągu roku, co wynika bezpośrednio z kąta nachylenia naszej planety względem Słońca. Dzięki wprowadzeniu pojęcia deklinacji możliwe jest precyzyjne obliczenie tych wartości.

---

---

Deklinacja w praktyce

Deklinacja została wprowadzona na potrzeby astronomiczne, co jest szczególnie przydatne przy konfiguracji teleskopu. Ma ona zastosowanie zarówno w astronomii amatorskiej, jak również profesjonalnej. Należy uwzględniać zmianę kąta ustawienia planety, co ma wpływ na obserwowane ciała niebieskie. Dzięki deklinacji można wyliczyć dla danej miejscowości długość trwania najkrótszego i najdłuższego dnia w roku, jak również obliczać kąty padania promieni słonecznych.

Śledzenie ruchu gwiazd pozwoli dowiedzieć się wielu rzeczy na temat znanego nam wszechświata. Dzięki deklinacji wiemy, że zmiana kąta nachylenia naszej planety to zmiana ułożenia gwiazd na niebie.

Zachęcamy do zapoznania się z zestawieniem najchętniej kupowanych przez Internautów teleskopów.

---

Astronomiczne zapytania:

• https://odkrywcyplanet pl/deklinacja/