Jowisz

Astronomia: Planety 86 693 4

Jowisz jest planetą Układu Słonecznego, której odległość od Słońca jest pięć razy większa niż odległość pomiędzy Ziemią a centrum naszego układu. Jednocześnie Jowisz jest pierwszą z czterech olbrzymich gazowych planet krążących wokół Słońca. Jest olbrzymią planetą – jego masa jest równa 320 masom Ziemi i, co ciekawe, jest około dwa razy większa niż łączna masa wszystkich pozostałych planet należących do Układu Słonecznego.


Budowa Jowisza

Jowisz, w porównaniu do czterech pierwszych planet Układu, nie ma twardej powierzchni. Jego podstawowym budulcem jest wodór, który stanowi aż 86% masy całej planety. Dodatkowo w jego skład wchodzi 13% helu, a także niewielkie ilości metanu, wody oraz amoniaku. Skład chemiczny Jowisza jest prawie identyczny jak skład obłoku gazowo-pyłowego, z którego niegdyś powstał cały Układ Słoneczny. Naukowcy przypuszczają, że w środku tej olbrzymiej planety znajduje się prawdopodobnie olbrzymie skaliste jądro, którego masa jest 15 razy większa od masy Ziemi.

Jądro Jowisza jest otoczone przez bardzo grubą metaliczna powłokę, tworzoną przez płynny wodór, który charakteryzuje się zdolnością do przewodzenia elektryczności. Jest to wodór w postaci zjonizowanej pod ciśnieniem przynajmniej czterech milionów barów, stanowiący główną część masy całego Jowisza. W miarę zbliżania się do powierzchni planety, ciśnienie jest coraz mniejsze, powoduje to, że zlokalizowane zewnętrznie części planety składają się początkowo z ciekłego, a na samej powierzchni gazowego wodoru z niewielką zawartością helu. W powierzchniowych gazowych warstwach występują liczne burze.

W różnych strefach i pasach atmosfery Jowisza, które można zaobserwować z Ziemi oraz na podstawie zróżnicowanych odcieni brązu, prędkość wiatru dochodzi w porywach do 550 km/godz. Warto zauważyć, że energia potrzebna do wprawienia w ruch mas gazowych obecnych na powierzchni planety, tak naprawdę tylko w niewielkiej części pochodzi z promieniowania słonecznego. Okazuje się bowiem, że w głównej mierze jest dostarczana z ciepła płynącego z wnętrza samego Jowisza. Najbardziej znanym i widocznym znakiem świadczącym o zachodzących na powierzchni Jowisza burzliwych zjawiskach jest obecność na Jowiszu owalnego wiru kolosalnych rozmiarów, nazywanego Wielką Czerwoną Plamą. Jest ona odpowiednikiem cyklonów występujących na naszej planecie. Jego wielkość jest naprawdę imponująca – ma on bowiem około 25 000 km długości, a jego szerokość sięga 12 000 kilometrów.

Zdjęcie Jowisza - 5. planeta Układu Słonecznego oddalona od Słońca.
Zdjęcie Jowisza – 5. planeta Układu Słonecznego oddalona od Słońca.

Jowisz to największa planeta w naszym Układzie Słonecznym, mająca średnicę 142 984 km. Na niebie jest on drugą najjaśniejszą planetą tuż po Wenus.

Ta planeta gazowa jest oddalona od Słońca w średniej odległości ok. 778 570 000 km (5,2 jednostek astronomicznych). Jowisz cechuje się większą grawitacją o 2,4 raza w porównaniu z grawitacją Ziemi. Masa planety jest większa o 318 raZy niż masa Ziemi. Średnia gęstość Jowisza wynosi 1,33 g/cm3.

Jowisza i jego pierścienie możemy podziwiać z powierzchni Ziemi wykorzystując do tego zwykły teleskop.


W górnych warstwach atmosfery temperatura wynosi ok. -145°C, przy czym wzrasta ona wraz z głębokością Jowisza poniżej warstwy gęstych chmur. W strefie 10-krotnie większego niż ziemskie ciśnienia atmosferycznego temperatura wynosi ok. 21°C, natomiast w głębi planety może dochodzić do 24 000°C. Według badań Jowisz traci cyklicznie swoje ciepło.

Pole magnetyczne Jowisza jest najsilniejsze w całym Układzie Słonecznym (silniejsze posiadają jedynie plamy oraz niewielkie obszary na Słońcu), cechując się 14-krotnie większą wartością w porównaniu z Ziemią.

Cechą charakterystyczną Jowisza są trzy pierścienie o słabszej widoczności niż pierścienie Saturna. W ich skłąd wchodzą przede wszystkim niewielkie cząstki pyłu. Główny pierścień ma szerokość powyżej 6 400 km i grubość ok. 30 km.


Ciekawostki o planecie Jowisz

Ciekawy i zaskakujący jest fakt, że Jowisz jest w stanie wypromieniować ze swojej powierzchni w przestrzeń kosmiczną ilość energii przekraczającą wielkość, która dociera do planety z centrum Układu czyli ze Słońca. Najprostszą, nasuwającą się na myśl odpowiedzią wyjaśniająca istotę tego zjawiska byłoby tłumaczenie tego faktu zachodzącymi w jądrze Jowisza (podobnie jak w jądrze Słońca) procesami termojądrowymi. Niestety, Jowisz ma zbyt niską masę. Z niską masą planety wiąże się jednocześnie niskie ciśnienie i temperatura wynosząca zaledwie w przybliżeniu 20 tysięcy stopni. Przypuszcza się zatem, że nadwyżka energii, która jest wypromieniowywana z powierzchni planety, pochodzi raczej z powolnego stałego kurczenia się kuli gazu tworzącej planetę. Energia grawitacyjna, która wyzwala się w czasie tego procesu jest następnie wypromieniowywana w postaci ciepła.


Księżyce Jowisza

Powierzchnię Jowisza obiegają liczne księżyce, które bez problemu można dostrzec przy użyciu teleskopu. Obecnie znanych jest 60 księżyców Jowisza, z czego 16 udało się odkryć już dawno, a pozostałe naukowcy zaobserwowali już po roku 2000. Największe księżyce Jowisza noszą nazwy Ganimedes, Callisto, Europa i Io. Zostały odkryte jeszcze w XVII wieku przez włoskiego fizyka i astronoma Galileusza. Z tego powodu nazywane są księżycami galileuszowymi. Część z nich w ostatnim czasie stanowi punkt zainteresowania astronomów. Stały się bowiem obiektami rozważań dotyczących możliwości istnienia na nich form życia.

Księżyc Io cechuje się wieloma aktywnymi wulkanami, które emitują siarkę, przez co widoczny jest on w kolorze żółto-pomarańczowym.

Europa z kolei jest najmniejszym z wielkiej czwórki księżycem Jowisza, mającym średnicę 3130 km. Jego skorupa to lodowa spękana pokrywa.

Ganimedes jest natomiast największym księżycem Jowisza, którego średnica wynosi 5268 km.

Callisto ma średnicę 4806 km, a jego powierzchnia to lód i skalna pokrywa z licznymi aktywnymi wulkanami.

Jowisz i największe księżyce: od prawej strony Io, Ganimedes, Europa oraz Callisto.
Jowisz i największe księżyce: od prawej strony Io, Ganimedes, Europa oraz Callisto.

Na uwagę zasługują jeszcze Amalthea (kształt jajowaty, długość 262 km) oraz Himalia (średnica 170 km), a także odkryte w 1979 roku przez sondę Voyager Metis i Adrastea.

Okres, w jakim Jowisz okrąża Słońce jest tylko trochę krótszy niż 12 pełnych lat ziemskich. Z kolei okres obrotu wokół własnej osi wynosi zaledwie 10 godzin. Warto zaznaczyć, że okres obrotu dla poszczególnych stref tej planety jest różny. Jest to spowodowane faktem, że możemy obserwować tylko zewnętrzne chmury tworzące gęstą atmosferę Jowisza, które w czasie obrotu nie zachowują się jak sztywna bryła.



Podstawowe dane o planecie

Klasyfikacja Planeta (gazowy olbrzym)
Średnica równikowa 142 984 km (11,209 Ziemskich)
Okres obrotu 9 h 55 min 30 s
Okres obiegu 4 333,286 7 dni (11,8565 lat)
Masa (Ziemia=1) 1,8986×1027 kg
Gęstość (woda=1) 1,326 g/cm³
Objętość 142,55×1013 km³ (1321,3 Ziemi)
Prędkość obrotu 45 360 km/h (12,6 km/s) na równiku
Prędkość ucieczki 59,5 km/s (5,32 ziemskiej)
Temperatura średnia około −121 °C
Temperatura min. około −163 °C
Temperatura max. brak danych
Albedo 0,52
Księżyce 66
Pierścienie 3
Dane http://www.kosmos.edu.pl/planety/jowisz/

Przykładowe teleskopy, dzięki którym możemy obserwować Jowisza i inne obiekty, nie tylko w naszym Układzie Słonecznym.


Astronomiczne zapytania:

  • jowisz
  • jowisz ciekawostki
  • jowisz planeta
  • ciekawostki o jowiszu
  • planeta jowisz
  • jowisz ksiezyce
  • jowisz skład
  • księżyce jowisza
  • skład jowisza
  • jowisz ciekawostki o planecie

Inne artykuły astronomiczne i rankingi sprzętu obserwacyjnego



4 opinii o “JowiszAktualności, poradniki i rankingi na Odkrywcyplanet.pl 2023

  1. MarcIN

    „Europa z kolei jest najmniejszym księżycem Jowisza” – jakoś nie chce mi się w to wierzyć… szczególnie, że poniżej zamieszczacie informację o przynajmniej dwóch innych księżycach znacznie mniejszych od Europy. To jak to w końcu jest?
    I jeszcze jedno – dlaczego tak właściwie „na uwagę zasługują jeszcze” ta Amalthea, Himalia, Metis i Adrastea?

    Reply
    1. filip

      chcialbys sie dowiedziec troche prawdy o US przeczytaj tylko trzy pierwsze ksiazki Filipa Ambrii z serii „Alternative”

      Reply
  2. planetadmin

    Dziękujemy,

    W publikacji pojawił się drobny błąd, już skorygowano 🙂

    O księżycach wymienionych przez Pana przedstawimy informacje szerzej w kolejnych publikacjach.

    Pozdrawiamy serdecznie

    Reply
  3. xyz

    Chciałbym tylko zwrócić uwagę na fakt, że Jowisz wokół własnej osi wiruje z prędkością 45 360 km/h!
    W przybliżeniu to jest około 37,18 prędkości dźwięku…
    Przypomnę, że Ziemia wokół własnej osi wiruje około 1600 km/h czyli około 1,31 prędkości dźwięku.
    Jowisz więc wiruje wokół własnej osi około 28,18 raza szybciej niż Ziemia wokół własnej osi.
    Średnica Jowisza jest 11,209 razy większa od ziemskiej, a mimo to Jowisz pełny obrót wokół własnej osi robi w niecałe 10 godzin!
    Nic dziwnego, że widzimy smugi, bo przy takich prędkościach obrotów wszystko się zlewa w kolorowe plamy w których trudno rozróżnić jakiekolwiek szczegóły…
    Swoją drogą… Pewnie ta słynna „wielka czerwona plama” byłaby mniejsza… A przynajmniej widziana z Ziemi byłaby mniej że tak powiem „rozmazana”… Mniej rozciągnięta wzdłuż równika planety, gdyby Jowisz wirował wokół swojej osi 1 600 km/h jak np. Ziemia…

    Reply

Dodaj opinię